Sprawdź, jak należy jej udzielić w prawidłowy sposób! 

Możesz myśleć, że nie masz czasu na zdobycie wiedzy w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Nie dopuszczasz do siebie myśli, że Tobie albo Twoim najbliższym może przydarzyć się coś złego. Jednak nagłe wypadki zdarzają się nieustannie i mogą Cię zaskoczyć w najmniej oczekiwanym momencie. Dlatego warto znaleźć chwilę, by uaktualnić wiedzę na temat zasad pierwszej pomocy. Zwłaszcza teraz w wakacyjnym okresie.  

Podstawowe zasady pierwszej pomocy 

1. Wołaj o pomoc 

Pierwszy krok to wołanie o pomoc. Nie chodzi o pomoc medyczną, a o zainteresowanie zdarzeniem ludzi, którzy mogą Cię wesprzeć w podejmowanych działaniach. Na profesjonalną pomoc z pewnością będziesz musiał trochę poczekać, dlatego każda dodatkowa para rąk przyda się do opanowania sytuacji. 

2. Sprawdź teren  

Następnie rozejrzyj się po okolicy i upewnij się, że udzielenie pierwszej pomocy nie będzie stanowiło dla Ciebie niebezpieczeństwa. Sprawdź czy w pobliżu poszkodowanej osoby nie znajdują się odsłonięte przewody, czy nie widać płomieni, czy nie występują toksyczne opary w pobliżu, a jeśli sytuacja ma miejsce na lodzie, czy lód jest na tyle twardy, aby po nim chodzić. Twoje bezpieczeństwo jest równie ważne, jak osoby poszkodowanej. 

3. Oceń sytuację 

Jeśli poszkodowany jest przytomny, zapytaj, co się stało i co mu dolega. Dopytaj czy jest na coś uczulony, czy bierze jakieś leki, czy na coś choruje – zapamiętaj te informacje lub je zapisz, by w razie utraty przytomności ofiary przekazać je medykom. Spróbuj ustalić czy sytuacja wymaga interwencji profesjonalnej pomocy medycznej. Jeśli ma niewielką ranę, oczyść ją i załóż opatrunek. Jeśli jednak poszkodowany jest nieprzytomny, koniecznie wezwij fachową pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer 999 lub 112. 

4. Udziel bezpośredniej pomocy 

Podczas udzielania bezpośredniej pomocy wyznacz osobę, która powinna wezwać pomoc. Jeśli nie ma nikogo w pobliżu, kolejność dalszych działań będzie zależna od rodzaju zdarzenia. A to dlatego, że w przypadku, gdy osoba poszkodowana potrzebuje niezwłocznej pomocy (np. ze względu na to, że nie oddycha), najpierw powinieneś ustabilizować jej stan, a dopiero później wezwać pomoc. 

Ocena funkcji życiowych poszkodowanego 

Po pierwsze sprawdź czy drogi oddechowe poszkodowanego są drożne, czy jest przytomny i czy oddycha. Oceniając stan przytomności, delikatnie potrząśnij poszkodowanym i wydaj krótkie polecenia, by przekonać się czy reaguje. Aby ocenić drożność dróg oddechowych, sprawdź czy język ofiary nie zapadł się na tylną ścianę gardła.  

W dalszej kolejności oceń oddech poszkodowanego i sprawdź czy widzisz ruch klatki piersiowej. Następnie pochyl się nad jego twarzą i oceń czy słyszysz wydychane powietrze i czy czujesz na policzku jego oddech. 

Na tym etapie należy także podjąć decyzję czy konieczne jest przeniesienie poszkodowanego. Jeśli ofiara ma obrażenia pleców, głowy lub szyi, przemieszczenie jej może pogorszyć obrażenia lub nawet spowodować śmierć. Dlatego przenieś poszkodowanego wyłącznie w sytuacji, gdy pozostawienie go w aktualnym miejscu stanowi zagrożenie jego życia. 

Brak przytomności 

Jeśli ofiara jest nieprzytomna i nie oddycha, natychmiast rozpocznij RKO, czyli  Resuscytację Krążeniowo-Oddechową. Wykonaj ją tylko, gdy wiesz jak to zrobić we właściwy sposób. Nieumiejętnie wykonane RKO, może złamać żebra poszkodowanego, przebić płuca, a jeśli poszkodowany się krztusi, można pogorszyć sytuację, przemieszczając obiekt jeszcze głębiej. 

Jeśli drogi oddechowe ofiary nie są drożne, ale jesteś w stanie dostrzec obcy obiekt w jej gardle, wykonaj chwyt Heimlicha. Polega on na wywarciu nacisku na przeponę, by wypchnąć obiekt z tchawicy.  

Regularnie sprawdzaj podstawowe funkcje życiowe poszkodowanego – oddychanie, ruch oraz reakcje na bodźce. Pamiętaj również, by nieprzytomnej osobie nie podawać niczego doustnie – żadnych pigułek ani płynów. 

Sposób udzielania pierwszej pomocy w wybranych nagłych wypadkach  

Stłuczenie 

1. Przyłóż zimny okład na stłuczone miejsce. 

2. Stłuczoną kończynę unieruchom w pozycji, jaką wybierze sobie poszkodowany – takiej, która sprawia mu najmniejszy ból. 

3. W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe. 

4. Jeśli zajdzie taka potrzeba, skonsultuj się z lekarzem. 

Zranienie 

1. Zatrzymaj krwotok z rany poprzez uciśnięcie miejsca krwawienia za pomocą jałowego opatrunku. 

2. Oczyść ranę z ziemi i drobnych ciał obcych. 

3. Umyj ranę wodą z mydłem, przemyj środkiem dezynfekującym. 

4. Załóż jałowy opatrunek, zbliżając brzegi rany. 

5. Zabandażuj ranę. 

6. W razie potrzeby skonsultuj się z lekarzem (profilaktyka przeciwtężcowa). 

7. Dużych ostrych przedmiotów nie usuwaj z rany; unieruchom je i pozostaw do czasu przyjazdu personelu medycznego. 

Złamanie 

1. Unieruchom kończynę. 

2. Złamaną rękę podwieś na chuście lub bandażu. 

3. Złamaną nogę połóż na deseczce i unieruchom bandażem. 

4. Ustabilizuj złamaną nogę, mocując ją do zdrowej nogi za pomocą bandaża. 

5. Jeśli załamie jest otwarte, opatrz ranę za pomocą jałowego opatrunku z gazy; pamiętaj, aby nie wciskać do środka odłamków kostnych. 

6. Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 lub 999. 

Zwichnięcie 

1. Przyłóż zimny okład na zwichnięty staw. 

2. Unieruchom w pozycji, jaką wybierze sobie poszkodowany. 

3. W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe. 

4. Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. 

Krwotok z rany 

1. Załóż jałowy opatrunek na ranę. 

2. Zastosuj miejscowy ucisk na ranę. 

3. Unieś zranioną kończynę powyżej tułowia. 

4. Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. 

Omdlenie 

1. Ułóż poszkodowanego na plecach z nogami uniesionymi wyżej niż tułów. 

2. Zastosuj zimne okłady na twarz. 

3. Jeżeli utrata świadomości lub splątanie (utrudniony kontakt słowny z poszkodowanym) przedłuża się, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. 

Uraz kręgosłupa 

1. Jeśli poszkodowany jest przytomny, ale podejrzewasz uraz kręgosłupa, nie ruszaj go. 

2. Pozostaw go w pozycji zastanej, unikaj przenoszenia poszkodowanego. 

3. Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. 

4. Jeżeli zajdzie potrzeba przeniesienia chorego, możesz to zrobić tylko przy użyciu noszy lub szerokiej deski, nie zmieniając płaszczyzny ciała poszkodowanego w czasie przenoszenia. 

Porażenie prądem 

1. Nie dotykaj osoby porażonej prądem, zanim nie odłączysz jej od źródła prądu. 

2. Odłącz bezpieczniki (korki), wyjmij z gniazdka wtyczkę urządzenia elektrycznego, które spowodowało porażenie. 

3. Zabezpiecz siebie przed porażeniem (użyj do tego np. drewnianego kija, włóż gumowe rękawice). 

4. Sprawdź stan poszkodowanego – czy jest przytomny, czy oddycha. 

5. Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. 

6. Jeśli poszkodowany nie oddycha prawidłowo, wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej oraz 2 oddechy ratownicze, kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w sekwencji 30:2 lub jedynie uciskanie klatki piersiowej z częstością 100-120/min. 

7. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha prawidłowo, ułóż go w pozycji bocznej. 

8. Załóż opatrunek na oparzone miejsce. 

9. Pozostań z poszkodowanym do czasu przybycia zespołu ratownictwa medycznego. 

Oparzenia 

1. Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij straż pożarną, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 lub 998. 

2. Ochładzaj oparzoną część ciała czystą wodą o temperaturze ok. 20°C od 10 do 20 minut. 

3. Zabezpiecz oparzoną część ciała jałowym opatrunkiem. 

4. W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe. 

5. Jeśli oparzenie jest rozlegle, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 lub 999. 

6. Jeśli oparzona jest ręka, zdejmij biżuterię – zanim narastający obrzęk to uniemożliwi. 

7. W przypadku oparzeń chemicznych natychmiast usuń zanieczyszczone ubranie (przed rozpoczęciem polewania wodą). 

8. Jeśli ubranie jest wtopione w ciało, to nie zrywaj go, tylko wytnij ubranie wokół rany. 

Krwawienie z nosa 

1. Posadź poszkodowanego z głową lekko pochyloną do przodu. 

2. Poszkodowany powinien oddychać ustami. 

3. Na kark i czoło przyłóż zimy okład, np. ręcznik nasączony zimną wodą lub kostki lodu owinięte w materiał. 

4. Przyłóż do nosa gazik lub chusteczkę, uciśnij krwawiące nozdrze i utrzymuj ucisk przez ok. 10 minut. 

5. Jeśli krwotok z nosa jest silny, nie ustępuje po wykonaniu wymienionych czynności (trwa dłużej niż 15-20 minut) lub doszło do urazu głowy, szyi albo gdy występują zaburzenia świadomości, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. 

Ciało obce w drogach oddechowych 

U dorosłego 

1. Zachęcaj poszkodowanego do kaszlu. 

2. Jeśli to nie spowoduje usunięcia ciała obcego, pochyl go do przodu i wykonaj do 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem w okolicę międzyłopatkową, stojąc za poszkodowanym. 

3. Jeśli to nie spowoduje usunięcia ciała obcego, stań blisko za poszkodowanym, pochyl go do przodu, przyłóż swoje splecione ręce w okolice nadbrzusza i dynamicznie uciskaj do 5 razy jego nadbrzusze (w okolicy połowy odległości pomiędzy pępkiem a końcem mostka). 

4. Jeśli te czynności nie spowodują usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, kontynuuj uderzenia w okolicę międzyłopatkową na przemian z uciśnięciami nadbrzusza. 

5. Jeśli poszkodowany straci przytomność: 

• bezpiecznie ułóż go na ziemi, 
• wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112, 

• rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową w sekwencji: 30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 oddechy ratownicze. 

U dziecka przytomnego 

1. W przypadku nieefektywnego kaszlu wykonaj 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową. 

2. Niemowlę ułóż głową w dół na własnym przedramieniu, następnie wykonaj 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową. 

3. Jeśli uderzenia w okolicę międzyłopatkową są nieskuteczne, wykonaj uciśnięcia klatki piersiowej u niemowląt, a u dzieci starszych – uciśnięcia nadbrzusza. 

4. Kontynuuj powyższe czynności w sekwencji: 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową, 5 uciśnięć nadbrzusza do momentu wydalenia ciała obcego 

U dziecka nieprzytomnego 

1. Udrożnij drogi oddechowe, wykonaj 2 oddechy ratownicze, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową: 30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 oddechy ratownicze.  

(Źródło: wytyczne Polskiej Rady Resuscytacji z 2010 r.) 

Mamy nadzieję, że powyższe wskazówki pomogą usystematyzować Państwa wiedzę ratowniczą. Życzymy wszystkim spokojnych i bezpiecznych wakacji!