Krwiodawstwo – coś za coś!

Krwiodawstwo to zwykle jeden z gorętszych tematów lata. Co roku od czerwca do sierpnia wyraźnie widoczne są kampanie społeczne, zachęcające do oddawania krwi. Dlaczego? Lato to niestety czas częstych wypadków, w konsekwencji których dostęp do krwi decyduje o życiu lub śmierci osób poszkodowanych.

Odpowiedź na pytanie czy oddać krew nie jest, jakby się mogło wydawać, wyborem między czarnym, a białym. Wbrew powszechnej opinii czynnikiem decydującym nie są także przesłanki medyczne. Co więc przeważa szalę, kiedy zastanawiamy się czy zostać honorowym dawcą krwi?

Z perspektywy psychologii społecznej i międzykulturowej wszystko rozbija się o pojęcie „altruizmu”. Zgodnie ze współczesną definicją jest to „świadome i dobrowolne działanie na rzecz innych ludzi bez antycypacji nagród zewnętrznych. Działając dla dobra innych, jednostka nie tylko nie odnosi korzyści, ale ponosi określone koszty.” [1] Upraszczając – bycie altruistą to przyjęcie tzw. postawy Dobrego Samarytanina. Ten kulturowy koncept, wywodzący się z Biblii, zna zapewne każdy z nas. [2]

Krwiodawstwo, rozpatrywane jako działanie prospołeczne, doskonale spełnia potrzebę bycia altruistą vel Dobrym Samarytaninem. Według Journal of Transfusion Medicine główną motywacją do zostania krwiodawcą jest właśnie altruistyczne podejście do możliwości uratowania czyjegoś życia. [3] Czy oznacza to, że krew oddawać mają tylko „święci”? Absolutnie nie.

W ujęciu wielu psychologów nie istnieje pojęcie czystego altruizmu, co oznacza, że dobroczynność zawsze skutkuje nagrodą dla dobroczyńcy, nawet jeśli ta nie motywuje bezpośrednio jego działania. Podejmując decyzję czy oddać krew, możemy więc jak najbardziej wziąć pod uwagę osobiste korzyści. Co ważne – nie ma w tym nic złego! Zgodnie z badaniami opublikowanymi w Journal of Transfusion Medicine [4] oddanie krwi powoduje m.in.:

• wzrost poczucia satysfakcji i zadowolenia z siebie,

• poprawę samopoczucia,

• wzrost poczucia sprawczości i sensu życia, a nawet szczęścia.

Inne wskazywane przez honorowych dawców krwi korzyści to: szacunek ze strony otoczenia, poczucie odprężenia oraz wyższa wydolność fizyczna. [5]

Warto pamiętać także o jeszcze jednym niedocenianym beneficie – w Polsce regulowanym wręcz przez prawo. Mowa tu o czekoladzie! Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia każdy honorowy dawca krwi po donacji otrzymuje tzw. posiłek regeneracyjny o wartości 4500 kcal, a w nim: 8 czekolad (!!!), wafelek oraz sok. [6] Samo to może przekonać wiele osób :D.

Patrząc na wszystkie pozytywne aspekty krwiodawstwa, cóż jest głównym czynnikiem, który nas od niego odwodzi? Odpowiedź jest krótka – powstrzymuje nas lęk. Ten najlepiej rozwiać, zwiększając swoją praktyczną wiedzę o krwiodawstwie. Wszystkie fakty i odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania znajdziemy na stronie każdego Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. [7] Istnieją oczywiście medyczne przeciwwskazania do zostania dawcą, ale te poznasz tylko świadomie zwiększając swoją wiedzę.

Ani nasz altruizm, ani odczuwany lęk nie będą miały znaczenia, jeśli nie będziemy wspólnie budować świadomości, jak wielkie jest zapotrzebowanie na krew oraz gdzie, kiedy i jak można ją oddać. Każdy z nas może podzielić się rzetelnymi informacjami np. w swoich social mediach lub zdobywając konkretne dane np. o tym, kiedy w naszej okolicy pojawi się mobilny punkt poboru krwi [8] i sam zdecydować się ją ofiarować.

Krew ratuje życie. Dzielmy się więc wiedzą o korzyściach, które czekają na honorowych dawców krwi. Część tych mniej znanych opisaliśmy powyżej, więc możesz podzielić się tym artykułem z przyjaciółmi.

Pamiętajmy – pomaganie innym, pomaga także nam samym. Nie pozwólmy, by na drodze tak wielkich korzyści medycznych, społecznych i psychologicznych stanął lęk i niewiedza.

Jesteś już zdecydowany? Informacji o tym, gdzie i kiedy możesz oddać krew szukaj w najbliższym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa.

Zachęcamy – zostań honorowym dawcą krwi w 2022 r.

PRZYPISY I ŹRÓDŁA:

Modzelewski za – D. Czyżowska, Altruizm, w: J. Siuta (red.), Słownik psychologii, Kraków 2005, s. 19-20.

„Przypowieść o Dobrym Samarytaninie” Nowy Testament: Ewangelia Łukasza 10: 30 -37.

Journal of Transfusion Medicine 2022, tom 15, nr 2, za: Orzeł-Nowak A, Wcisło A. Krew bezcenny dar – studenci krakowskich uczelni wobec honorowego krwiodawstwa. Pielęgniarstwo XXI wieku. 2011; 32(2): 61–67.

Journal of Transfusion Medicine 2022, tom 15, nr 2, za: Trzpiot G, Szołtysek J, Ojrzyńska A, et al. Wykorzystanie shift share analysis w opisie zmian struktury honorowych dawców krwi w Polsce. Studia Ekonomiczne. 2013; 162: 85–98.

Journal of Transfusion Medicine 2022, tom 15, nr 2, za: Sojka BN, Sojka P, Sojka BN, et al. The blood donation experience: self-reported motives and obstacles for donating blood. Vox Sang. 2008; 94(1): 56–63, doi: 10.1111/j.1423-0410.2007.00990.x, indexed in Pubmed: 18171329.